درسی از حضرت فاطمه(س)

قال علی(ع): «ثمرهُ العفّهِ الصّیانهُ» (میزان الحکمه، ج7، ص13279)

ثمره عفت و پاکدامنی، ایمن و محفوظ ماندن است.

یکی از چیزهایی که خداوند در قرآن به زنان با ایمان دستور داده است رعایت حیا و عفّت است. خداوند در قرآن می‌فرماید:

»یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى‌ أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْن‌»(1)

اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: «جلبابها [روسرى‌هاى بلند] خود را بر خویش، فروافکنند، این کار براى اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است.

در این آیه، خداوند برای مصون ماندن زن از آزار و اذیت دیگران، دستور می‌دهد که خود را از چشم نامحرمان بپوشند و قطعاً چنین حکمی به صلاح و مصلحت زن خواهد بود.

حضرت علی(ع) می‌فرمایند: روزی باگروهی از اصحاب خدمت رسول خدا(ص) بودیم، پس آن حضرت رو به اصحاب کرده و فرمودند: صلاح و مصلحت زن در چیست؟ هیچ کس نتوانست جواب صحیحی بدهد. وقتی اصحاب متفرّق شدند من به خانه رفتم و موضوع سؤال رسول اکرم(ص) را به فاطمه(س) گفتم. فرمود: من جوابش را می‌دانم، صلاح زن در این است که مردان بیگانه را نبیند. مردان بیگانه هم او را نبینند. علی(ع) می‌گوید: هنگامی که خدمت رسول خدا(ص) رسیدم عرض کردم فاطمه(س) در پاسخ سؤال شما چنین فرمود: پیغمبر از سخن او تعجب کرد و فرمود: فاطمه(س) پاره تن من است.(2)آری این یک درس بزرگ برای همه ما است. واقعاً سعادت و ارزش و مصلحت زن در جوامع انسانی در گرو چیست؟ آیا با خودنمایی و ولنگاری و خود را در معرض چشم دیگران قرار دادن و شخصیت خویش را در حدّ یک کالا پایین آوردن، شخصیت زن حفظ خواهد شد؟! و یا نه، زن که مظهر حیاء و عفاف است، هرگاه خود را در برابر چشمان هوس باز دیگران حفظ کند، خود، شخصیت و ارزش خویش را پاسداری کرده است. اسلام هرگز با فعالیّت زنان در عرصه‌های مختلف، مخالف نیست. آنچه اسلام با آن مخالف است، بی‌حیایی و بی‌عفّتی و ترویج چنین فرهنگی در جامعه است.

در روایتی وارد شده است که جدایی حیاء و ایمان از یکدیگر ممکن نیست؛ چراکه این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. روایتی از امام باقر یا امام صادق (ع) نقل شده که می‌فرمایند:

«الحیاءُ و الایمانُ مَقرُونان فی قَرنٍ، فإذا ذَهَبَ أحدُهُما تَبِعَهُ صَاحِبُهُ»(3)

حیا و ایمان همواره با یگدیگر می‌باشند، هرگاه یکی از آنها برود، دیگری نیز با آن خواهد رفت.

حضرت امام خمینی(ره) نیز بارها بر انجام وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی بانوان تأکید ورزیده و در عین حال حفظ سایر شؤون دینی را یادآور شده‌اند:

«امروز باید خانم‌ها وظایف اجتماعی خودشان را و وظایف دینی خودشان را باید عمل بکنند و عفّت عمومی را حفظ بکنند و روی آن عفّت عمومی، کارهای اجتماعی و سیاسی را انجام دهند».(4)

بنابراین اسلام با بی‌بندوباری مخالف است و هرگز گوشه‌نشینی و و انزواطلبی را برای زنان نخواسته؛ بلکه حیاء و عفّت را شرط لازم و اساسی برای حفظ شخصیّت زن دانسته است. فاطمه(س) صلاح و مصلحت زن را در حریم قائل شدنش در روابط با نامحرمان می‌دانست. شایسته است زنان ما نیز با بهره‌گیری از زندگی فاطمه‌ی زهرا او را در تمام عرصه‌های زندگی الگو قرار دهند.

پی نوشت:

• 1. احزاب/ 59.
• 2. امینی، ابراهیم؛ بانوی نمونه اسلام، قم، شفق، ص130.
• 3. حر عاملی، وسایل الشیعه، قم، موسسه آل البیت، 1409هق ، ج12 ، ص166.
• 4. مرتضوی، سیدضیاء؛ امام خمینی و الگوهای دین شناختی در مسائل زنان، ر.ک: مجله پیام زن ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1378، ص119 و صحیفة نور، امام خمینی، تهران ، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1371.1361، ج13، ص69.